युरो ६ मापदण्ड आएमा गाडीको मूल्य महंगो हुने, अन्य सम्भावना यस्तो

फेरि एक पटक युरो ६ को चर्चा चुलिएको छ । राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले केही दिन पहिले सरकारको आगामी आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को नीति तथा कार्यक्रम सार्वजनिक गर्ने क्रममा पेट्रोलियम पदार्थबाट चल्ने सवारी साधनलाई ‘युरो ६’ मापदण्ड लागू गर्ने घोषणा गरेका थिए । यससँगै फेरि सवारी साधनमा यो मापदण्ड लागू हुने सम्भावना बढेको छ ।

विशेष गरी चारपांग्रे र त्यसमा पनि नेपालको सन्दर्भमा बस लगायतका ठूला सवारी साधनमा यो मापदण्ड लागू भयो भने कस्तो असर पर्ला भनेर आँकलन गर्न थालिएको छ । पहिले पनि पटक पटक यो मापदण्ड लागू गर्ने चर्चा भए पनि लागू हुन सकेको छैन ।

यदि यो मापदण्ड लागू भयो भने कस्तो अवस्था होला ? यसको वारेमा समेत छलफल हुन थालेको छ । यसो भएमा नेपालमा उपलब्ध हुने सवारी साधन गुणस्तरीय हुनुका साथै आवश्यक पूर्वाधार समेत निर्माण गर्नु आवश्यक हुन्छ । यसले गर्दा उपभोक्ताले अन्ततोगत्वा महंगो मूल्यमा सवारी साधन खरिद गर्नु पर्ने अवस्था आउन सक्छ ।

नेपालको सन्दर्भमा धेरै दुई पांग्रे सवारी साधन निर्माता कम्पनीहरुले बीएस६ मापदण्डका सवारी भित्र्याइरहेका छन् । चारपांग्रेमा पनि साना सवारी साधनमा यस्तो समस्या कमै छ । हेभी सवारी साधनका लागि भने यसले केही फरक पार्न सक्ने सम्भावना छ ।

सरकारले नीति तथा कार्यक्रममा यस मापदण्डलाई लागू गर्ने विषय समावेश गरेसँगै यसको कार्यान्वयन छिट्टै हुने विश्वास धेरैले लिएका छन् । सहरी पूर्वाधार विज्ञ आशिष गजुरेलले स्वचालित उत्सर्जन नियन्त्रण प्रविधिहरू अब सवारीहरूको अनिवार्य भाग बन्न थालेको अवस्थामा यो दीर्घकालीन दृष्टिले ऊर्जा दक्षता र न्यून उत्सर्जन सन्तुलनका लागि महत्वपूर्ण कदम सावित हुने बताए ।

गजुरेलका अनुसार युरो ६ मापदण्ड लागू भएपछि पेट्रोलियम गाडी बिक्रेता कम्पनीहरूले पूर्वाधार र लगानी बढाउनु पर्ने हुन्छ । ‘यो मापदण्ड लागू भएपछि सोही अनुसारको पेट्रोलियम पदार्थको आयात हुनुपर्छ, यसमा निजी क्षेत्र र राज्य दुवैको लगानी आवश्यक पर्छ, नयाँ विषय लागू गर्नको लागि तत्पर नहुने र अनेक बहाना गरेर पछाडि हट्दा चाहिँ समस्या भएको छ,’ उनले भने । यो मापदण्डलाई जतिसक्दो छिटो लागू गर्नुपर्ने गजुरेलको भनाई छ ।

नेपालमा युरो ६ मापदण्ड लागू गर्ने लक्ष्य भए पनि यसको कार्यान्वयन निकै चुनौतीपूर्ण छ । पूर्वाधार, इन्धनको गुणस्तर, सवारी साधनको अवस्था र नीति-नियमको प्रभावकारिता जस्ता पक्षले यो प्रक्रिया जटिल रहेको बताइन्छ । यद्यपि, दीर्घकालीन दृष्टिकोणबाट हेर्दा यो आवश्यक र लाभदायक कदम हो ।

युरो ६ मापदण्ड कार्यान्वयनको लागि आवश्यक इन्धन (कम सल्फरयुक्त पेट्रोल र डिजेल) नेपालमा अझै उपलब्ध छैन । भारतले पनि पूर्ण रूपमा युरो ६ मापदण्ड इन्धन वितरण सुरु गरेको धेरै समय भएको छैन । त्यहीबाट इन्धन आउने भएकाले नेपाल आयल निगमले युरो ६ अनुकूल इन्धन आयात गर्न अतिरिक्त तयारी गर्नुपर्ने हुन्छ ।

यसका लागि सरोकारवाला आदि सबैसँगको छलफल गरी उचित रणनीति बनाएको खण्डमा नेपालमा यो मापदण्ड लागू गर्न सम्भावना रहेको सहरी पूर्वाधार विज्ञ गजुरेलले बताए । ‘नेपालमा यो मापदण्ड लागू गर्न सकिन्छ, प्रदूषण बढ्दो क्रममा रहँदा तत्काल युरो ६ मापदण्ड कार्यान्वयन गर्नुपर्ने देखिन्छ,’ उनले भने ।

नाडाले केही पूर्व तयारी गरेर मात्र प्रदूषण मापदण्ड सम्बन्धी नयाँ नियम लागू गर्नुपर्ने बताएको छ । सम्पुर्ण सवारी तथा यातायातका साधनहरुमा युरो ६ लागू गर्ने प्रस्तावलाई नाडा अटोमोबाइल्स एसोसिएसनले सकारात्मक रुपमा लिएको बताएको छ । यद्यपि यसको समग्र पूर्वाधार तयारीका लागि चरणवद्ध रुपमा लागू गर्दे जानु पर्ने नाडाले बताएको छ ।

यसलाई आवश्यक तयारीका साथ मात्र लागू गर्नु पर्ने कुरामा नेपाल अटो मेकानिक्स व्यवसायी संघ समेत रहेको छ । संघका निवर्तमान अध्यक्ष ठाकुरप्रसाद न्यौपानेले आवश्यक तयारी गरेर र त्यस्ता सवारी साधनका लागि आवश्यक मर्मत सम्भार गर्न सकिने व्यवस्था गरेर मात्र सो मापदण्ड लागू गरिनु पर्ने बताएका छन् ।

नेपालमा युरो ६ उत्सर्जन मापदण्ड लागू भएपछि गाडीको मूल्यमा वृद्धि हुनेसक्ने सम्भावना प्रबल छ । युरो ६ मापदण्डमा आधारित गाडीहरूमा उन्नत इन्जिन प्रविधि र सफ्टवेयर प्रणालीको आवश्यकता पर्छ । यसका लागि विशेष तालिम प्राप्त प्राविधिकहरू साथै इन्फ्रास्ट्रक्चरमा पनि लगानी बढाउनु पर्ने हुन्छ ।

त्यसैले यसमा मापदण्ड लागू भएपछि केही हदसम्म गाडीको मूल्य बृद्धि हुने अटो व्यवसायीहरू पनि बताउँछन् । मापदण्ड लागू भएपछि सबै भन्दा बढी असर डिजेल इन्जिनका गाडीमा पर्ने नाडा अटोमोबाइल्स एसाेसिएसन अफ नेपाल (नाडा) का अध्यक्ष करण चौधरीले बताए । ‘युरो ६ ले विशेष गरी डिजेल इन्जिनका गाडीलाई असर गर्नसक्छ, यसमा केही हदसम्म मूल्य बढ्न सक्नेछ,’ उनले भने ।

भारत वाहेक अन्य देशबाट आएका सवारीहरूलाई यसले असर गर्ने चौधरीले जानकारी दिए । यस्तै, सिप्रदी ट्रेडिङका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) राजनबाबु श्रेष्ठले युरो ६ मापदण्ड लागू भएपछि इन्जिन गाडीको मूल्य सामान्यतया बढ्ने बताए ।

उनका अनुसार युरो ६ को सबै प्रक्रिया पूरा भइसकेकाले यसलाई तत्काल कार्यान्वयन गर्ने सम्भावना रहेको छ । ‘मापदण्ड लागू भएपछि प्रिन्सिपल कम्पनीसँग बिक्रेता कम्पनी आफैले वार्ता गर्ने हो, त्यसपछि कति बढ्छ, त्यो थाहा हुन्छ, यस विषयमा नेपाली अटो कम्पनीहरूले पनि आ-आफ्नो तयारी गरिसकेका छन्,’ उनले भने ।

बिक्री गरिने कुनै पनि नयाँ गाडीले निकाल्ने प्रदूषणको स्तरलाई युरो स्ट्यान्डर्ड वा युरोपियन इमिसन स्ट्यान्डर्ड भनिन्छ । युरोपियन युनियनले लागू गरेको सो स्ट्यान्डर्ड सवारी साधनले निकाल्ने नाइट्रोजन अक्साइड, कार्बन मोनोअक्साइड, टोटल हाइड्रोकार्बन (टीएचसी), नन–मिथेन हाइड्रोकार्बन र पार्टिक्युलेट म्याटर (पीएम) मा आधारित हुन्छ । सवारी साधन अन्तर्गत कार, ट्रक, ट्रयाक्टर र अन्य लोकोमोटिभ पर्छन् भने यसमा सामुद्रिक जहाज र हवाईजहाज भने पर्दैनन् । सवारी साधनको प्रकार अनुसार यसलाई विभाजन गरिन्छ । यसरी तोकिएको मापदण्ड पालना नगर्ने सवारी साधनलाई युरोपियन युनियन अर्थात ईयूमा बिक्री गर्न पाइदैन । छोटकरीमा भन्दा यसबाट हावाको गुणस्तरमा सुधार गर्ने उद्देश्य राखिएको हुन्छ ।