सडक सुरक्षा सम्बन्धी राष्ट्रिय युवा सम्मेलन हुने, यस्तो छ कार्यक्रम र यसको महत्व

काठमाडौं – नेसनल युथ कन्फ्रेन्स फर सेफ एन्ड सस्टेनेवल मोबिलिटी सम्बन्धी राष्ट्रिय युवा सम्मेलनको तयारी भइरहेको छ ।

विगत डेढ दशकदेखि नेपालमा मोटर स्पोर्ट्स, अटोमोबाइल मोबिलिटी तथा टुरिजम र रोड सेफ्टीमा क्रियाशील नेपाल अटोमोबाइल्स एसोसियसन (नासा नेपाल) ले नयाँ अभियानको शुभारम्भ गर्न लागेको बताएको छ । युवाहरुको राष्ट्रिय सञ्जाल ‘युथ फर रोड सेफ्टी इन नेपाल’ को व्यवस्थापनमा काठमाडौंमा हुने राष्ट्रिय युवा सम्मेलनमा दिगो सडक र सुरक्षित यातायात सम्बन्धी छलफल हुनेछ ।

कात्तिक ३० र मंसिर १ गते काठमाडौंमा हुने सम्मेलन नासा नेपालको संयोजन, अन्तर्राष्ट्रिय अटोमोबाइल फेडेरेसन (एफआईए) को सहयोग तथा राष्ट्रिय युवा परिषद् र नासा फाउन्डेसन नेपालसँगको सहकार्यमा हुन लागेको हो । बागमती प्रदेश श्रम, रोजगार तथा यातायात मन्त्रालय र त्रिभुवन विश्वविद्यालय सो सम्मेलनका मुख्य पार्टनर रहेका छन् ।

कार्यक्रममा विभिन्न प्रदेशका युवाहरुको सहभागिता रहने र विभिन्न क्षेत्रका विज्ञ, सडक सुरक्षाविद्, सरोकारवाला निकायका पदाधिकारीको उपस्थिति रहने बताइएको छ । बढ्दै गइरहेको सडक दुर्घटनाको भयावह अवस्था र यसबाट हुने मानवीय, आर्थिक र भौतिक क्षतिलाई न्यूनीकरण गर्ने उद्देश्यले सम्मेलनको आयोजना गर्न लागिएको नासा नेपालले जनाएको छ ।

युवा देशका कर्णधार हुन् र भविष्य पनि । देशका हरेक कार्यमा युवाहरुको पहल र आवश्यकता अनिवार्य देखिन्छ । सडक सुरक्षा र सुरक्षित यातायात सुधार र विकासमा युवाहरुको भूमिका र नीति निर्माणमा सहभागिता अनिवार्य रहेको हँुदा सम्मेलन मार्फत युवा लगायत विभिन्न सम्वन्धित र सरोकारवाला निकायका विज्ञहरुसँग महत्वपूर्ण छलफल र नीति निर्माणमा यसको पहँुच र कार्यान्वयन गर्ने वातावरण पनि निर्माण हुनेछ ।

कार्यक्रममा सम्बन्धित विषयको प्रस्तुति, छलफल सेसन, कार्यशाला तथा विभिन्न विषयको अनुसन्धान रिपोर्ट प्रस्तुत गरिनेछ । युथ र सोसल मिडिया, मोटरसाइक्लिङ सेफ्टी तथा युवा उद्यमशीलताका सत्रहरु विशेष रहने सम्मेलनमा विभिन्न समूहको कार्ययोजना प्रस्तुति समेत गरिनेछ भने विभिन्न क्षेत्रका विद्वान र विज्ञहरुबाट सडक सुरक्षा सम्वन्धी छलफल, युवाहरुको सहभागिता र प्रश्नोत्तर सेसन हुँदै युवाहरुको काठमाडौँ धोषणपत्र २०८१ जारी सहित कार्यक्रमको समापन गरिने छ ।

यस किसिमको नेपालकै पहिलो राष्ट्रिय सम्मेलन आयोजनमा नासा नेपालको विशेष सहयोग रहने र सो कार्यक्रममा अन्तराष्ट्रिय वक्ताहरु लगायत त्रिभुवन विश्वविद्यालय, बागमती प्रदेश संघ, राष्ट्रिय युवा परिषद्का पदाधिकारीको समेत उपस्थिति रहने छ । पूर्वाधारको प्रचुर विकास नभएको अवस्थामा र सार्वजनिक यातायात अत्यन्तै कमजोर रहेको हाम्रो जस्तो मुलुकमा युवा तथा सर्वसाधारणको अकाल मृत्युका मूख्य कारणमध्ये असुरक्षित सडक पहिलो कारण रहेको छ ।

कार्यकममा देहायका महत्वपुर्ण सेसन र विषयहरु रहेको नासा नेपालको विज्ञप्तिमा उल्लेख गरिएको छ :
१ युवाहरुका क्षमता वृद्धि तथा सञ्जाल विस्तार
२ दिगो सडक र सुरक्षित यातायातमा युवाहरुको परिचालन
३ युवा तथा बालबालिकालाई सडक दुर्घटनाबाट हुने क्षतिबाट रोकथाम
४ साइकलको उपयोगकर्ता, पैदलयात्री, तथा जोखिमयुक्त सडक प्रयोगकर्ताका मुद्दाको सम्बोधन
५ विज्ञद्वारा प्रस्तुतिकरण
६ युवा, नीति तथा सडक सुरक्षा विषय संवाद
७ प्रदेश स्तरीय युवा सम्मेलन

विश्वमै दिगो सडक र सुरक्षित सवारीको पक्षमा युवाहरु संगठित रुपमै क्रियाशील छन्, अन्य पेशागत संघ संस्थासंगै । संसारका अधिकांश सरकार, व्यवसायी र एकेडेमी, गैरसरकारी संघ संस्थाबीच यस क्षेत्र र एजेण्डामा लामो समयदेखि सहकार्य समेत हुँदै आइरहेको छ । अब युवा संघ संगठनको प्रवेशले यस एजेण्डा स्थापित गर्न थप सहज हुने विश्वास भएको बताइएको छ ।

सन् २०१२ मा तत्कालीन एआईए अध्यक्ष तथा वर्तमान सडक सुरक्षाका लागि संयुक्त राष्ट्रसंघका विशेषदुत जोन टडद्वारा काठमाण्डौमा शुभारम्भ गरिएको युथ फर रोड सेफ्टी नेपालले आफूलाई पुनव्र्यवस्थित र संगठित गर्दै राष्ट्रिय रुपमा सो युवा अभियान आयोजना गर्न गइरहेको हो । युथ फर रोड सेफ्टी, ग्लोबल युथ कोलिसन फर रोड सेफ्टी जस्ता अन्तर्राष्ट्रिय अभियानको समेत सदस्य रहेको युथ फर रोड सेफ्टी इन नेपाल, नेपाल अटोमोबाइल्स एसोसिएसनको युथ अर्गनाइजेसन समेत हो । कार्यकममा ईन्जिनियरिड, अटोमोबाइल, एजुकेसन तथा स्पोर्ट्स क्षेत्रका युवाहरुको सहभागिता हुनेछ । त्यसैगरी युवा सामाजिक कार्यकर्ता तथा पालिकाका प्रतिनिधि युवाहरु कार्यकममा सहभागी हुनेछन् ।

नेपालका दशवटा क्लस्टर दाङ, बुटवल, चितवन, नुवाकोट, सिमरा, दोलखा, कटारी, काभे, काठमाडौं र धनगढीबाट संस्थागत र संगठित प्रतिनिधित्व गराइने कन्फरेन्समा ती क्षेत्रमा आयोजना गरिने विभिन्न कार्यकमको तयारी र प्रस्तुति समेत काठमाडौंमा गरिनेछ ।

संयुक्त राष्ट्रसंघको तर्फबाट विश्व स्वास्थ संगठनले विश्वव्यापी अभियानको सचिवालयको रुपमा कार्य गरिरहेको छ भने यूएनडीपी र युनिसेफ जस्ता निकाय समेत सक्रिय छन् । नेपालमा भौतिक पूर्वाधार र यातायात मन्त्रालय जिम्मेवार मन्त्रालयको रुपमा रहेपनि स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय र गृह मन्त्रालय समेत बढी सक्रिय भइरहेको पाइन्छ ।

सरकारी प्रयत्न, नागरिक समुदायको सकृयता र मिडियाको दरो समर्थन हुदाँ हुदै पनि नेपालमा सडक दुर्घटना झन झन विकराल वन्दै गइरहेको छ । खासमा प्रतिक्रियात्मक कार्यले मात्र यसको रोकथाम सम्भव थिएन । रोड सेफ्टी ऐन, रोड सेफ्टी काउन्सिल, यातायात व्यवस्थापन ऐनको संशोधन, स्टार रेटिङ रोड, स्कुल र स्कुल भेइकल, रोड सेफ्टी अडिट जस्ता अत्यन्तै रणनीतिक र व्यवस्थापकीय कार्यमै नेपाल सरकार चुकेको अवस्था छ । ती कार्य नगरी खाली जनचेतना र प्रतिकियात्मक कार्यले प्रतिफल दिने देखिदैन । सो सम्वन्धमा सम्मेलनको अवसर पारेर सरोकारवालाको तर्फबाट सरकारलाई झक्झक्याउनु पर्ने देखिन्छ ।

राष्ट्रिय युवा परिषदले यस एजेण्डामा प्रवेश गर्नु अर्को महत्वपूर्ण कार्यको शुरुवात हो । किनकी युवा सहभागिता भनेको राजनीतिमा मात्र भन्ने धारणा हराउनु जरुरी छ । त्यसै गरी त्रिभुवन विश्वविद्यालयको प्रवेश एउटा सुधारको लागि कोशेढुंगा बन्न सक्छ । किनकी यस क्षेत्रमा आवश्यक अध्ययन अनुुसन्धान हुन सकेको छैन । सम्मेलनपछि त्यसमा पनि केही कार्य हुने विश्वास छ ।

संयुक्त राष्ट्रसंघले सन् २००९ घोषणा गरेको सडक सुरक्षा दशक २०११-२० मा नेपालले प्रतिबद्धता जनाए अनुसारको कुनै पनि सुधारको संकेत देखा परेनन् । त्यसैगरी सन् २०२० मा पुनः घोषणा गरिएको २०२१-३० को लागि समेत नेपालले कुनै सुधारको प्रयत्न समेत गरेन ।

यस्तो अवस्थामा सन् २०२५ को फेबुअरीमा सो दशकको समेत मध्यावधि समिक्षा सहितको मन्त्री स्तरीय सम्मेलन हुन गइरहेको छ । त्यस्तै मोरक्कोमै हुन गइरहेको विश्व युवा सम्मेलनको प्रतिवेदन समेत प्रस्तुत गरिनेछ ।

आगामी कात्तिक महिनाको मसान्तमा काठमाडौंको वर्ल्ड ट्रेड सेन्टरमा युवा तथा खेलकुद मन्त्रीद्वारा शुभारम्भ गरिने प्रथम राष्ट्रिय युवा सम्मेलनको भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रीबाट समापन गर्ने कार्यक्रम रहेको नासा नेपालले जनाएको छ ।