सवारी साधनमा स्टेयरिङ ह्विल देश अनुसार फरक हुन्छ, थाहा छ किन ?

सवारी साधनको स्टेयरिङ ह्विलको पोजिसन विश्वभर एउटै हुँदैन । नेपाल, भारत र बेलायत लगायतका देशहरुमा दाहिने तर्फ हुन्छ भने अमेरिका, फ्रान्स र हल्याण्ड लगायत विश्वका धेरै देशमा स्टेयरिङ बायाँ तर्फ हुन्छ । विश्वका १६३ देशमा सडकको दाहिनेतर्फ सवारी चलाउने नियम छ भने ७६ देशमा बायाँ तिर चलाउने नियम छ ।

वास्तवमा, सडकमा हिड्ने नियम संसारका सबै देशमा विभिन्न समयमा सुरु भएको थियो, तर प्राचीन कालमा संसारका अधिकांश देशमा सडकको देब्रेपट्टि हिँड्ने चलन थियो । १८औँ शताब्दीमा पहिलोपटक सडकको दाहिनेतर्फ हिँड्ने चलन सुरु भएको थियो । सडक नियमको पहिलो वास्तविक पुरातात्विक प्रमाण रोमन साम्राज्यबाट आउँछ ।

रोमन साम्राज्यमा र मध्य युगमा नागरिक सडकको बायाँपट्टिबाट हिड्ने गर्थे । मध्य युगको समयमा यात्रुहरूका लागि सडकमा हिड्नु सधैं सुरक्षित थिएन र उनीहरूले अर्को छेउबाट सडक पार गर्ने डाकुहरू र लुटेराहरूलाई पनि बेवास्ता गर्नुपथ्र्यो, किनकि धेरैजसो दाहिने हात प्रयोग गरिन्थ्यो । बाटोको छेउमा हिँड्दा तरवारधारीहरूले आफ्नो दाहिने हातमा तरवार राखे शत्रुहरूलाई सजिलै आक्रमण गर्न सक्षम थिए । साथै बाटोको देब्रेपट्टि हिँड्ने मानिसहरूले बाटोमा भेटेका साथीहरूलाई दाहिने हातले सहजै अभिवादन गर्न सकिन्थ्यो ।

तर १३०० ईस्वीमा पोप बोनिफेस आठौंले संसारका विभिन्न देशबाट रोम आउने मानिसहरूले आफ्नो यात्राको क्रममा सडकको बायाँ छेउमा हिड्ने नियम पालना गर्न आदेश दिए । यसपछि १७औँ शताब्दीको अन्त्यसम्म लगभग सबै पश्चिमी देशहरूमा सडकको बायाँ तर्फ सवारी चलाउने नियमको पालना भएको थियो ।

१८ औं शताब्दीमा फ्रान्स र अमेरिकामा सामान बोक्नका लागि ठूला गाडाहरुको प्रयोग हुन्थ्यो, जसलाई घोडाले तान्थ्यो । ती सवारीसाधनमा चालकलाई बस्ने ठाउँ थिएन । त्यसैले मानिस एउटा घोडामा बसेर अर्को घोडा चलाउने गर्दथ्यो । अब चालकले ह्विप प्रयोग गर्न आफ्नो दाहिने हात खाली राख्नुपर्ने थियो । त्यसैले उनीहरु देब्रेपट्टि जोडिएको अन्तिम घोडामा बस्नु पथ्र्यो । गाडीको देब्रेपट्टि बसेकाले उनी बसेको ठाउँबाट अगाडिबाट आउने सवारीसाधन गुड्ने गरी सडकको दाहिनेतर्फ गाडी चलाउने गर्थे । यसबाट दुईवटा सवारीसाधन क्रस गर्दा त्यसतर्फ नजर राख्न सकिन्थ्यो ।

भारतमा बायाँ तर्फ हिँड्ने चलन इङ्गल्याण्डको उपहार हो । त्यही चलन नेपालमा समेत चल्यो । भारतमा लामो समयसम्म इङ्गल्याण्डको शासन थियो । यस्तो अवस्थामा अङ्ग्रेजहरूले भारतमा आफ्नै देशमा जस्तै सडकको देब्रेपट्टि हिँड्ने नियम बनाएका थिए । जब कारहरू भारतमा आए, तिनीहरूको स्टेयरिङ पनि इङ्गल्याण्ड जस्तै दाहिने तिर राखिएको थियो । त्यसैगरी, अमेरिकामा १८औँ शताब्दीदेखि दायाँतर्फ गाडी चलाउने चलन थियो, त्यसैले गाडीको स्टेयरिङ बायाँतिर राख्न थालियो ।

सन् १९६९ मा गरिएको एक अनुसन्धानले बायाँतर्फ ट्राफिक चलाउँदा कम दुर्घटना हुने देखियो । यहाँ ड्राइभरको सिट दायाँ छेउमा हुने भएकाले गाडी चलाउँदा सडक पूरै देखिन्छ । जसका कारण सडकमा हुने हरेक गतिविधि चालकलाई प्रष्ट देखिन्छ । यसले दुर्घटनाको सम्भावना कम गर्छ ।